Οι φτηνοφαγάδες, Thomas Bernhard

Thomas Bernhard
Οι φτηνοφαγάδες
εκδ. Νησίδες 1998
ISBN 9608480280 (ISBN13: 9789608480285)



Μια μέρα ο Κόλερ πήγε βόλτα στο πάρκο Τύρκενσαντς κι εκεί από καθαρή τύχη βρισκόταν και ο υαλοβιομήχανος Βέλερ. Από ακόμα μεγαλύτερη τύχη στο πάρκο βρισκόταν και ο σκύλος του υαλοβιομήχανου Βέλερ. Ο σκύλος του υαλοβιομήχανου Βέλερ έφαγε το πόδι του Κόλερ, το αριστερό πόδι, για να εξηγούμεθα. Κι από τότε όλα στη ζωή του Κόλερ άλλαξαν προς το καλύτερο. Βέβαια στην ευτυχή αυτή κατάληξη της ζωής του Κόλερ έπαιξε ρόλο κι ένα άλλο, θεμελιώδους σημασίας περιστατικό. Όντας με ένα πόδι λιγότερο, και εξυψωμένος πλέον στην οντολογική κλίμακα βάσει της κοσμοθεωρίας του, όπου δεν είναι του παρόντος η περαιτέρω ανάλυσή της, αποφάσισε να πάει να φάει το μεσημεριανό του σε ένα δημοτικό μαγειρείο, κατά την προσφιλή του συνήθεια. Αλλά δεν πήγε όπως συνήθιζε στο μαγειρείο της Παλιάς Φλαμουριάς. Από κάποια ευτυχή παρόρμηση απόφάσισε να πάει και να φάει το μεσημεριανό του στο Μαγειρείο της Παλιάς Βελανιδιάς. Και εκεί συνέβη ένα άλλο συνταρακτικό γεγονός. Ο Κόλερ πρόσεξε για πρώτη φορά τους τέσσερις φτηνοφαγάδες που σύχναζαν εκεί, διαλέγοντας πάντα τα φτηνότερα πιάτα στο μενού (εξ' ου και το παρανόμι) τον Άιντσιχ, τον Γκόλντσμιντ, τον Γκριλ και τον Βένινγκερ. Και τότε συνειδητοποίησε την τεράστια σημασία που είχαν οι τέσσερις Φτηνοφαγάδες, οι προαναφερόμενοι Άιντσιχ, Γκόλντσμιντ, Γκριλ και Βένινγκερ για την εξέλιξη της επιστημονικής του εργασίας επάνω στην Φυσιογνωμική. Κι όλα αυτά, γιατί ο σκύλος του υαλοβιομήχανου Βέλερ, στο πάρκο του Τύρκενσαντς είχε όρεξη για ανθρώπινο κρέας και ο ευλογημένος από την τύχη Κόλερ βρέθηκε στον δρόμο του. Αυτά είναι. Και κάπως έτσι δικαιώνεται το σοφό ρητό “αν έχει τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει” μόνο που στην περίπτωση του Κόλερ αυτό συνεπάγεται ένα βαθμό δυσκολίας, αλλά τί σημασία έχει η απώλεια ενός υλικού μέλους μπροστά στην ολοκλήρωση ενός πνευματικού ανθρώπου; Καμία σημασία θα απαντούσε ο Κόλερ, ο σοφός Κόλερ, ο Κόλερ ο επιστήμων, ο Κόλερ ο άνθρωπος του πνεύματος. Ο Κόλερ.

Αλλά αυτή δεν είναι η ιστορία του Κόλερ. Ούτε την έχει γράψει ο Κόλερ, ούτε μας την αφηγείται ο ίδιος. Αυτή είναι η ιστορία του φίλου το Κόλερ, αυτός είναι ο αφηγητής της ιστορίας, για τον οποίο λίγα πράγματα γνωρίζουμε, γνώρισε τον Κόλερ στο φαρμακείο της οδού Χάζεναουερ, ήταν συμμαθητές στο Γυμνάσιο, και είναι τραπεζικός υπάλληλος. Και κάτι ακόμα που δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο του έργου, αλλά είναι η ουσία του έργου, είναι πως ο φίλος του Κόλερ αγαπάει τον Κόλερ με μια αρρωστημένη αφοσίωση, ακόμα κι όταν δεν μπορεί να τον υποφέρει. Είναι μια ανορθόξα ειπωμένη, ανορθόδοξη ιστορία αγάπης, ανάμεσα σε δύο ανορθόδοξους ανθρώπους που μέσα στη λόξα τους δεν μπορούν να ζήσουν ο ένας χωρίς τον άλλο. Ο φίλος του Κόλερ (κι αυτό μπορεί κάποιος να το διαπιστώσει μόνο όταν φτάσει το τέλος της ιστορίας) διασώζει τον Κόλερ, γιατί ο Κόλερ είναι ο λόγος ύπαρξης του φίλου του Κόλερ. Και πιστεύω πως αυτό που συνέβη στον Κόλερ, όχι στην αρχή αλλά στο τέλος της ιστορίας δεν είναι δα και τόσο φοβερό όσο αυτό που συνέβη στον φίλο του Κόλερ, εξαιτίας αυτού που συνέβη στον ίδιο τον Κόλερ, όχι στην αρχή αλλά στο τέλος της ιστορίας.

Πρώτη φορά βλέπω τόση καμουφλαρισμένη τρυφερότητα και χιούμορ κάτω από τόσες στρώσεις φαινομενικού κυνισμού. Σε βιβλίο. Αυτή είναι η μοναδική πρωτοτυπία του έργου, να κρύβει δηλαδή την ουσία όχι πίσω από όσα λέει, αλλά πίσω από όσα δεν λέει.