Domestic Peace, Honoré de Balzac

Honoré de Balzac
Domestic Peace
σελ. 52
εκδ. Hard Press 2006
ISBN 1406948802 (ISBN13: 9781406948806)


Αυτό το σύντομο έργο του Balzac (La Paix du ménage/Οικιακή γαλήνη), βασίζεται κυρίως στους διαλόγους. Κατά μία έννοια θα μπορούσε να αποτελεί το σενάριο για ένα θεατρικό. Άλλωστε πρόκειται για άλλη μία σκηνή (Scène) στο ανθρώπινο θέατρο του συγγραφέα, όπου εκτυλίσσεται τον Νοέμβρη του 1809, την εποχή της Α' Αυτοκρατορίας. Συγκεκριμένα πρόκειται για έναν χορό που δίνει στο σπίτι του ο κόμης de Gondreville για να τιμήσει τον Μέγα Ναπολέοντα. Το έργο αρχίζει με μια σύντομη εισαγωγή στην οποία δίνεται η ατμόσφαιρα και το πνεύμα της εποχής:

"Ποτέ άλλοτε, όπως αναφέρουν εκείνοι που τα έζησαν, δεν είχε δει το Παρίσι διασκεδάσεις τόσο εξαίσιες, από εκείνες που προγήθηκαν και ακολούθησαν τον γάμο του Ναπολέοντα με την Αυστριακή αρχιδούκισσα.

Ούτε ακόμα στις πιο μεγαλειώδεις εποχές της Μοναρχίας δεν είχαν συγκεντρωθεί τόσοι εστεμμένοι στις όχθες του Σηκουάνα και ποτέ άλλοτε η γαλλική αριστοκρατία δεν είχε υπάρξει τόσο πλούσια και τόσο λαμπερή. Βροχή από διαμάντια στόλιζε τα φορέματα των κυριών και ήταν τόσο έντονη η διαφορά ανάμεσα στις χρυσοκέντητες στολές των στρατιωτικών και την ένδεια της εποχής της Δημοκρατίας, που θα έλεγε κανείς πως όλος ο πλούτος της υδρογείου είχε τρυπώσει μέσα στα παριζιάνικα κοσμικά σαλόνια.

Η νεοσύστατη Αυτοκρατορία έμοιαζε να τελεί υπό την επήρεια της μέθης. Όλοι οι ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού, μαζί με τον ίδιο τον Ναπολέοντα, εκαναν επίδειξη του νεοπλουτισμού τους, τον οποίο κατέκτησαν χάρη στα εκατομμύρια των απλών στρατιωτών με τις φθαρμένες επωμίδες που έπρεπε να είναι ικανοποιημένοι απλώς με ένα παράσημο από κόκκινη κορδέλα.

Την εποχή εκείνη, οι περισσότερες γυναίκες ήταν επηρεασμένες από την χαλάρωση των ηθών που στο παρελθόν είχαν χαρακτηρίσει επίσης και την εποχή του Λουδοβίκου του 15ου. Είτε επειδή ήθελαν να μιμηθούν την κατατροπωμένη Μοναρχία είτε επειδή αυτό ήταν το γούστο κάποιων μελών της νέας Αυτοκρατορικής οικογένειας - έτσι τουλάχιστον υποστήριζαν κάποιοι κακόβουλοι από την αριστοκρατική συνοικία του Faubourg Saint-Germain - το σίγουρο είναι πως τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες είχαν ριχτεί στις απολαύσεις μια μια τόλμη που πρόδιδε το επερχόμενο τέλος του κόσμου.

Ωστόσο υπήρχε μια ακόμα αιτία για ετούτη την ελευθεριότητα. Η εμμονή των γυναικών για τον στρατό πήρε τη μορφή μανίας, ούτε ο ίδιος ο Αυτοκράτορας δεν μπορούσε να την ελέγξει. Οι συνεχείς επιστρατεύσεις, που έδιναν σε κάθε συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στον Ναπολέοντα και την υπόλοιπη Ευρώπη, τον προσωρινό χαρακτήρα μιας ανακωχής, μπορούσαν να τερματίσουν τόσο απότομα αυτούς τους έρωτες όσο άξαφνες ήταν και οι αποφάσεις του Αρχιστρατήγου όλων αυτών των αξιωματικών που τόσο πολύ εντυπωσίαζαν με τις στολές και τα κορδόνια τους τις γυναίκες. Η καρδιές είναι τόσο νομαδικές όσο και τα στρατιωτικά συντάγματα. Ανάμεσα στην πρώτη και την πέμπτη επιστράτευση του Μεγάλου Στρατού μια γυναίκα μπορούσε να είναι διαδοχικά ερωμένη, σύζυγος, μητέρα και χήρα.

Ήταν η προοπτική μιας πρώιμης χηρείας, η ελπίδα μιας κληρονομιάς ή ενός ονόματος δοξασμένου στην Ιστορία που έκανε τόσο γοητευτικούς τους στρατιώτες; Ελκύονταν οι γυναίκες από την βεβαιότητα πως το μυστικό του πάθους τους θα κατέληγε θαμμένο σε κάποιο πεδίο μάχης; Ή μήπως η αιτία κρυβόταν στην ευγενή γοητεία που ασκεί στις γυναίκες ο ηρωισμός; Μπορεί να ίσχυαν όλα αυτά μαζί, αυτό μένει στους μελλοντικούς ιστορικούς των ηθών να το ξεδιαλύνουν, ειδικά επειδή αγαπούν να καταπιάνονται με τις ερωτικές ίντριγκες.

Όπως και να έχει, πρέπει να παραδεχτούμε πως εκείνη την εποχή, οι ένδοξες δάφνες έκρυβαν πολλά ελαττώματα, οι γυναίκες προτιμούσαν με πάθος τους τυχοδιώκτες, τους θεωρούσαν ως την αληθινή πηγή της τιμής, του πλούτου, της ηδονής. Και στα μάτια των νέων κοριτσιών μια επωμίδα - το ιερογλυφικό του μέλλοντος - ήταν συνώνυμο της ευτυχίας και της ελευθερίας.

Ένα στοιχείο, ιδιαίτερα χαρακτηριστικο, αυτής της ανεπανάληπτης εποχής, ήταν η ακόρεστη μανία για οτιδήποτε αστραφτερό. Πότε πριν δεν ήταν τα πυροτεχνήματα τόσο στην μόδα, ποτέ πριν τα διαμάντια δεν ήταν τόσο ακριβά. Οι άνδρες, τόσο αχόρταγοι όσο και οι γυναίκες, γι' αυτές τις διάφανες πέτρες, τα επιδείκνυαν εξίσου αφειδώς".

Η Satiat στης οποίας τη βιογραφία ανατρέχω πάντα μετά από κάθε μπαλζακική μου ανάγνωση (σελ. 155, Μπαλζάκ ή Η μανία της γραφής) αναφέρει πως μια παρόμοια ιστορία είχε ήδη καταγραφεί στην συλλογή Amusements sérieux et comiques του Charles Dufresny (1648 – 1724, θεατρικός συγγραφέας). Η ίδια ιστορία είχε αποτελέσει πηγή έμπνευσης και για τον Montesquieu (1689 – 1755) στις Περσικές επιστολές (Lettres persanes).

Συνεπώς ο Balzac καταπιάνεται με μια ιστορία ήδη γνωστή.

Μέσα από αυτή μας παρουσιάζει τους χαρακτήρες του: τον απελπισμένο κόμη Leon de Soulanges, την ωραία, νέα, πλούσια χήρα Madame de Vaudremont, τον στρατηγό de Montcornet (στην αρχική εκδοχή του έργου παραμένει ανώνυμος) τον διπλωμάτη Martial de la Roche-Hugon που κατά την διάρκεια της γιορτής επιδεικνύει ένα τεράστιο διαμαντένιο δαχτυλίδι, την ηλικιωμένη και δολοπλόκα Madame de Lansac (στην αρχική εκδοχή την ονομάζει Madame de Marigny) και... μια μυστηριώδη γοητευτική νέα, ντυμένη στα μπλε, με τα μαλλιά της χτενισμένα a la Chinoise που μοιάζει εξαιρετικά θλιμμένη και που γρήγορα θα αποτελέσει το αντικείμενο της προσοχής και του πόθου όλων των προαναφερθέντων προσώπων.

Το ενδιαφέρον είναι πως, ενώ στην αρχική έκδοση η υπόθεση κλείνει σε έναν εύθυμο τόνο, παίρνοντας την μορφή μιας καλόκαρδης φάρσας, το μεταγενέστερο κείμενο περιλαμβάνει μια τελική σκηνή με την μυστηριώδη νέα με το μπλε φόρεμα και μια αναφορά σε ένα εξαιρετικά τραγικό περιστατικό που είναι ιστορικά αληθές και καταγεγραμμένο από τον Sir Walter Scott στο The Edinburgh Annual Register.

Γιατί ο συγγραφέας αποφασίζει να δώσει ένα δυσάρεστο τέλος στην κατά τα άλλα ανάλαφρη ιστορία του; Ίσως ήθελε να επισημάνει την ματαιότητα της μεγάλης ζωής και να τονίσει ίσως εκείνο που ανέφερε στις εισαγωγικές του παραγράφους ως: το επερχόμενο τέλος του κόσμου (la fin du monde).