Patrick Modiano, Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά...

Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά...

Patrick Modiano (Πατρίκ Μοντιανό)
μετάφραση: Βάσω Νικολοπούλου, Νίκη Ντουζέ

Πόλις, 2014
180 σελ.
ISBN 978-960-435-032-2



Διάβασα το «Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά»

Το βιβλίο αποτελείται από 175 σελίδες. Τα περισσότερα έργα του συγγραφέα κυμαίνονται σε αυτό το μέγεθος. Αναφέρεται στους μαθητές ενός σχολείου – οικοτροφείου αρρένων, το Κολέγιο Βαλβέρ που βρίσκεται σε ένα όμορφο προάστιο του Παρισιού. Δέντρα, φύση, ένα ποτάμι, χαλικόστρωτες αλέες.

Οι μαθητές γεννημένοι στα 1945, συνεπώς η εποχή της φοίτησής τους τοποθετείται κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 50 με αρχές του 60. Ωστόσο υπάρχουν διάφορα φλας μπακ που μας μεταφέρουν στα χρόνια λίγο πριν και κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καθώς και στα χρόνια μετά την αποφοίτηση των αγοριών. Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος αφηγητής αλλά το κάθε κεφάλαιο αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο μαθητή. Σαν μικρά διηγήματα δηλαδή με έναν κοινό πυρήνα.

Πέρα από το Κολέγιο Βαλβέρ κυρίαρχη θέση στην ζωή των νεαρών παίζει το Παρίσι. Ο συγγραφέας το περιγράφει με μια διάθεση νοσταλγίας, άλλοτε με χρώματα θολά, σκιασμένα από την ομίχλη της λήθης άλλοτε ολοζώντανο όπως διασώζεται μέσα από τις αναμνήσεις που εντυπώνονται ανεξίτηλα στο μυαλό.

Η γραφή του είναι κομψή, ο τρόπος που περιγράφει τις τοποθεσίες, την εμφάνιση των ηρώων του (εστιάζοντας σε μικρές λεπτομέρειες, όπως πχ η μυρωδιά των τσιγάρων, το χρώμα των μαλλιών και των ματιών, τις καιρικές συνθήκες που συνόδευαν ένα συγκεκριμένο περιστατικό) θυμίζει κάτι από την ενδοσκοπική διάθεση του Μαρσέλ Προυστ. Μόνο που ο Προυστ είναι λεπτολόγος που φωτίζει και την παραμικρή πτυχή, ενώ ο Μοντιανό αφήνει να φανούν μονάχα τα κομμάτια ενός ανολοκλήρωτου παζλ, ψηφίδες από περασμένες και τωρινές πραγματικότητες.

Υπάρχου παντού αναπάντητα ερωτηματικά, άλυτα μυστήρια, περιοχές σκοτεινές, κι ο αναγνώστης καλείται να συμπληρώσει τα σημεία που δεν φωτίζονται. Ο αναγνώστης θα μπορούσε να γράψει άλλες 175 σελίδες περιγράφοντας τις δικές του εκδοχές, δίνοντας την δική του συνέχεια εκεί ακριβώς που διακόπτει την αφήγησή του ο συγγραφέας.

Ένα από τα θέματα του έργου καταπιάνεται με το ζήτημα του «Τί απέγινε». Όταν τα χρόνια περνούν και οι άνθρωποι χάνονται, μια τυχαία συνάντηση πυροδοτεί την ανάγκη να γεμίσουμε τα κενά. «Τί έκανες τόσο καιρό, αγαπητέ, χαμένε φίλε;». Ένα άλλο θέμα έχει να κάνει με το «Τί συνέβη πριν γεννηθώ». Πόσο καλά ξέρουμε το παρελθόν της οικογένειάς μας; Πόσοι σκελετοί κρύβονται μέσα στις αραχνιασμένες ντουλάπες της οικογενειακής μας ιστορίας;

Οι περισσότεροι μαθητές στις εξόδους τους επιστρέφουν στις οικογένειές τους που ζουν συνήθως στο 16ο arrondissement του Παρισιού, μια περιοχή που ζουν οι πλούσιοι. Αυτό από μόνο του δηλώνει πολλά. Πως μπορεί κάποιος να βγαίνει πλούσιος μετά από έναν μεγάλο και καταστροφικό πόλεμο; Και τι σημαίνει να μεγαλώνει ένα παιδί σε ένα περιβάλλον νεόπλουτων και συχνά κομπλεξικών ανθρώπων, κάπως αμοράλ και κάπως δήθεν, μπον βιβέρ και υποκριτών; Ανεμομαζώματα διαβολοσκορπίσματα…

Όπως λέει και ο συγγραφέας: «Δυστυχώς όλους εμάς τους παλιούς του Βαλβέρ μας ταλαιπωρούσαν κατά καιρούς ανεξήγητες μελαγχολίες και εκρήξεις θλίψης, που ο καθένας πάσχιζε να αντιμετωπίσει με τον τρόπο του. Όλοι μας είχαμε μια «βίδα» όπως έλεγε συχνά ο καθηγητής μας της χημείας, ο κ. Λαφόρ»

Χαίρομαι που ο Μοντιανό πήρε το Νόμπελ, γιατί φοβάμαι πως διαφορετικά δεν θα μου είχε δοθεί η ευκαιρία να τον διαβάσω. Τα όσα λέει μέσα στα έργα του έχουν αξία και ενδιαφέρον. Αλλά το κλειδί βρίσκεται σε όσα δεν λέει, σε όσα υπαινίσσεται και αποσιωπά, αφήνοντας στον αναγνώστη την ευθύνη να τα ψάξει. Κι όσο για το πώς τα λέει… Απλά υπέροχος.