Παλμύρα: Ένας αναντικατάστατος θησαυρός, Paul Veyne

Paul Veyne
Παλμύρα: Ένας αναντικατάστατος θησαυρός (Palmyre, l'irremplaçable trésor)
(μετάφρ. Ειρήνη Μητούση)
σελ. 144
Βιβλιοπωλείον της Εστίας 2017
ISBN13 9789600517002




Ο Πωλ Βεν γράφει για την Παλμύρα, σαν να κάνει ερωτική εξομολόγηση σε γυναίκα. Το βιβλίο δεν διαθέτει τον βαρύ ακαδημαϊσμό που έχουν συνήθως τέτοιους είδους μελέτες, δεν έχει βιβλιογραφικές παραπομπές αλλά αποτελεί μια γοητευτική εξιστόρηση που βοηθά τον αναγνώστη να γνωρίσει την ιστορία και τον πολιτισμό της συγκεκριμένης αρχαίας πολιτείας. Περιγράφει τον ιδιότυπο ναό του Βαάλ, με τα παράθυρα και τις πρωτοποριακές, μοναδικές στον κόσμο απεικονίσεις της μετόπης του, τη λεωφόρο των κιόνων όπου στέγαζε το παζάρι της πόλης, το θέατρό της, τα λουτρά, τα ψηφιδωτά, τα παλμυρηνά ταφικά πορτραίτα, τους ανδριάντες και την τυπική αρχιτεκτονική δομή των ιδιωτικών οικιών.

Η Παλμύρα ήταν αρχικά μια όαση, ένας φοινικώνας, σε μια περιοχή, όπου οι βροχές, αν και όχι τόσο συχνές, ωστόσο επέτρεπαν την ανάπτυξη της γεωργίας. Τα καραβάνια την χρησιμοποιούσαν ως σταθμό για να μεταφέρουν αγαθά (κυρίως είδη πολυτελείας, μετάξι, μπαχαρικά, αρώματα και πολύτιμους λίθους). Ένας νομαδικός λαός, οι Αραμαίοι, εισχώρησαν σταδιακά στη Συρία, ιδρύοντας το βασίλειο του Αράμ και ίδρυσαν την πόλη του Ταντμόρ, η οποία θα μείνει στην ιστορία γνωστή με το μεταγενέστερο όνομά της: Παλμύρα. Ο συγγραφέας δίνει το στίγμα της πόλης μέσα στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, την πολιτική και κοινωνική οργάνωση αυτής της πολυπολιτισμικής κοινότητας και εξιστορεί την δράση της Βασίλισσας Ζηνοβίας μιας “ρωμαίας - ανατολίτισσας”.

Στα γεγονότα της καταστροφής του αρχαιολογικού χώρου, αναφέρεται λίγο, στο τέλος, συνοπτικά, κάνει λόγο για τις μαζικές εκτελέσεις στο αρχαίο θέατρο (σελ. 104) την ανατίναξη του ναού του Βαάλ (σελ. 110) κτλ. Την αιτία των καταστροφών την αποδίδει στην ανάγκη των μελών του ισλαμικού κράτους “να μας αποδείξουν ότι είναι διαφορετικοί από εμάς, και δεν σέβονται ό,τι εκθειάζει η δυτική κουλτούρα” σε συνδυασμό με την απέχθειά τους για όλες τις θρησκείες πλην της δικής τους “έχουν το αίσθημα ότι υποτιμάται η ταυτότητά τους (ενώ θεωρούν ότι μόνο αυτοί έχουν την πραγματική θρησκεία και τα αληθινά έθιμα)”.

Έχει κάποιες λίγες ασπρόμαυρες ενσωματωμένες φωτογραφίες του αρχαιολογικού χώρου πριν την ανατίναξή τους, αλλά αναζητώντας στο διαδίκτυο βρήκαν κάποιες άλλες, από άλλη πηγή, όπου αποτυπώνουν το μέγεθος της καταστροφής, παραθέτοντας παλιότερες φωτογραφίες του ακριβούς σημείου: Μιλάμε για κονιορτοποίηση, ολοκληρωτική ισοπέδωση, πώς είναι δυνατόν να αποκατασταθεί αυτό; Δεδομένου πως πρόκειται για μνημεία κατασκευασμένα όχι από μαρμαρο, αλλά από λευκό ασβεστόλιθο (σελ. 22). Όποιος θέλει μπορεί να γκουγκλάρει “Before and After photos of Palmyra” και θα βρει αυτό στο οποίο αναφέρομαι.