Émile Zola, Λούρδη (1ο μέρος της τριλογίας με γενικό τίτλο: Οι τρεις πόλεις/Les Trois Villes)

Émile Zola,  Ernest Alfred Vizetelly (μετάφραση)

Lourdes (Three Cities Trilogy  μέρος 1ο)  

εκδόσεις Prometheus Books  2000

σελ. 504

ISBN: 1573928283, ISBN13: 9781573928281



Όταν τελείωσα την ιστορία της οικογένειας των Ρουγκόν –Μακάρ, αυτήν την απίστευτη περιπέτεια της ανθρώπινης κληρονομικότητας όπως την ξεδιπλώνει ο Ζολά μέσα σε είκοσι ολόκληρους τόμους, αναρωτιόμουν για τον αν ο αγαπημένος μου συγγραφέας θα μπορούσε να συνεχίσει με κάτι εξίσου μεγαλειώδες ή αν θα με απογοήτευε. Έτσι έπιασα το επόμενο έργο του το πρώτο μέρος μια τριλογίας με γενικό τίτλο: «Οι τρεις Πόλεις»

Ο πρώτος τόμος έχει τίτλο Λούρδη και περιγράφει ένα πενθήμερο ταξίδι σε μια πόλη που λέγεται Λούρδη, στην νότια Γαλλία, στην οποία κάθε χρόνο διεξάγεται ένα μεγαλειώδες θρησκευτικό προσκύνημα. Εκεί σε μια σπηλιά (γκρότο) μια νεαρή έφηβη, η Μπερναντέτ Σουμπιρούς, στα 1858, είδε το όραμα της Παναγίας κι από τότε χριστιανοί από τα πέρατα του κόσμου άρχισαν να επισκέπτονται τον ιερό αυτόν τόπο, αναζητώντας το θαύμα, την θεραπεία, την θρησκευτική κάθαρση από τις αμαρτίες τους, την παρηγοριά στα μικρά ή μεγάλα προβλήματά τους.

Σε αυτήν την πόλη φτάνει ο νεαρός ιερέας Πιερ Φρομέν, αναζητώντας την χαμένη του πίστη, συνοδεύοντας την καθηλωμένη σε αναπηρικό αμαξίδιο παιδική του φίλη Μαρί ντε Γκερσέν και τον πατέρα της. Γύρω τους άνθρωποι πολλοί, άρρωστοι, ανάπηροι, δυστυχισμένοι έχουν έρθει αναζητώντας το θαύμα. Η Παναγία της Λούρδης είναι επιλεκτική. Δεν μπορεί να εισακούσει τις προσευχές όλων. Ωστόσο μπορεί να δώσει την ελπίδα, εκεί όπου η επιστήμη και η λογική έχουν αποτύχει, μπορεί να προσφέρει την παρηγοριά σε εκείνους που δεν έχουν άλλο καταφύγιο στην ζωή τους και πάνω από όλα μπορεί να αποκαταστήσει την τσακισμένη ανθρώπινη θέληση για ζωή, αγάπη και ευτυχία.

Ο Ζολά δεν υπήρξε ποτέ πιστός καθολικός. Αλλά οι αλήθειες που λέει, ο τρόπος που περιγράφει αυτό το ιδιόμορφο θρησκευτικό φαινόμενο που λέγεται θαύμα, είναι μεγαλειώδης. Χωρίς να θίγει και να προσβάλει τους αναγνώστες του, παρατηρεί, αποκαλύπτει, ανατέμνει με τρόπο αριστοτεχνικό τον ανθρώπινο ψυχισμό των ασθενών και των φίλων και συγγενών τους, και την εκμετάλλευση αυτής την ανθρώπινης ανάγκης από ένα ιερατείο προσανατολισμένο στην κερδοσκοπία και την οικονομική εκμετάλλευση της ανθρώπινης ανάγκης για ελπίδα, ζωή και σωτηρία.

Μιλάμε για ένα απολαυστικό, χειμαρρώδες, ολοζώντανο, φρέσκο και αποκαλυπτικό κείμενο. Οι περιγραφές του, είναι σχεδόν κινηματογραφικές. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων, λεπτεπίλεπτη και βαθύτατη. Η εξέλιξη της υπόθεσης δεν κάνει πουθενά κοιλιά. Είναι ένα άρτιο ολοκληρωμένο έργο ενός μετρ της πένας. Ο Ζολά, που έχει μεγάλη εμπειρία και ως δημοσιογράφος αξιοποιεί στο έπακρο την εμπειρία του και κάνει ένα βήμα ακόμα πιο πέρα. Ξεδιπλώνει μια κοσμοθεωρία, μια φιλοσοφία της ζωής. Δεν μιλάμε πλέον για τον άνθρωπο ως έρμαιο της κληρονομικότητας, αλλά για τον άνθρωπο ως ον που έχει ανάγκη να υπερβεί τον εαυτό του, την φθαρτότητά του και να βρει την αθανασία. Η ζωή είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια και η τελική νικήτρια αυτής της ιστορίας.

Ο Πιερ σκέφτεται:

«Ίσως είναι αλήθεια πως η πίστη των απλοϊκών ανθρώπων δεν είναι από μόνη της επαρκής. Εφόσον ορισμένοι κινδυνεύουν να χαθούν εξαιτίας της επιθυμίας τους για οπισθοδρόμηση, μήπως θα έπρεπε να κλείσουμε το Γκρότο προκαλώντας έτσι, νέες αγωνίες και δυστυχίες;
Η συμπόνια του εξεγειρόταν από αυτήν την σκέψη, Ω! όχι! Θα ήταν έγκλημα να στερήσουμε το όνειρο του Παραδείσου από εκείνα τα φτωχά πλάσματα που υποφέρουν είτε στο σώμα είτε στο νου, και που ως μοναδική ανακούφιση έχουν το να γονατίζουν όλοι μαζί μέσα στο μεγαλείο των αναμμένων λαμπάδων και την κατευναστική επανάληψη των ύμνων. »

Ωστόσο δεν μπορούν να βρουν όλοι παρηγοριά μέσα στην θρησκεία. Οι θρησκείες για τον Ζολά, πρέπει να πεθαίνουν, αν θέλουν στην πορεία να αναγεννηθούν, ως κάτι νέο, που να ικανοποιεί τις ανάγκες των σύγχρονων ανθρώπων. Το παρελθόν δεν μπορεί να επιστρέψει. Καμία χριστιανική δημοκρατία δεν έχει ελπίδα. Υπάρχει κάτι άλλο. Μια νέα θρησκεία στα σπάργανα. Με Πρωθιέρεια την Μπερναντέτ ή έστω αυτό που η μικρή βοσκοπούλα συμβολίζει: Την δύναμη της ανθρώπινης θέλησης για ζωή.

Ωστόσο θα υπάρχουν πάντα και οι άνθρωποι σαν τον Πιερ, αυτοί που το μυαλό, πάντα θα καταδυναστεύει την καρδιά τους κι αυτό δεν είναι ούτε κακό, ούτε καλό. Είναι απλώς ένας τρόπος ζωής, ένας τρόπος σκέψης, ανάμεσα στους τόσους άλλους. Κι οφείλει να είναι εξίσου σεβαστός:

«Η λογική παρέμενε η κυρίαρχη ερωμένη του, αυτή που δεν τον άφηνε να βουλιάζει ακόμα και μέσα στην θάλασσα των αποτυχιών και των αμφισημιών της επιστήμης. Κάθε φορά που συναντούσε κάτι ακατανόητο, εκείνη του ψιθύριζε: «Υπάρχει σίγουρα μια φυσική εξήγηση, που απλώς μου διαφεύγει».
Επαναλάμβανε πως δεν υπήρχε κανένα υγιές ιδεώδες έξω από την πορεία προς την ανακάλυψη του αγνώστου, τον αργό θρίαμβο της λογικής μέσα από την αθλιότητα του σώματος και του μυαλού.»

Υπέροχο βιβλίο, απολαυστικό και πάντα επίκαιρο. Μα γιατί δεν το έχουν μεταφράσει ακόμα στα ελληνικά; Με αυτήν την τριλογία ο Ζολά μπαίνει πλέον σε μια φάση ωριμότητας. Είναι ήδη καταξιωμένος. Έχει χτίσει με κόπο το δικό του φιλοσοφικό και ιδεολογικό σύστημα. Ξέρει τι να περιμένει από την ζωή και το διεκδικεί με πάθος. Και πλέον ξέρει να γράφει. Και δεν θα σταματήσει να γράφει ως το τραγικό και απότομο τέλος της ζωής του.

Για την σπάνια ελληνική μετάφραση του 19ου αιώνα βλέπε εδώ:

https://a-cage-full-of-us.forumgreek.com/t57-emile-zola-1-31-7-1894-31-12-1894